Kết quả từ một nghiên cứu mới được công bố ngày 07/03 trên JAMA Network Open - một trang web cập nhật những thông tin mới nhất về các bệnh tăng huyết áp, tiểu đường, đột quỵ,..., cho thấy những người lớn tuổi bị căng thẳng ở mức độ cao có nguy cơ suy giảm nhận thức cao hơn gần 40% so với những người ít bị căng thẳng. Ngoài ra, họ cũng có tỷ lệ cao hơn mắc các bệnh tiểu đường, tăng huyết áp và các nhân tố khác gây nguy cơ mắc bệnh tim mạch. 

Bộ Y tế ra quyết định Ban hành Kế hoạch Phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm năm 2023

Nhưng ngay cả khi đã kiểm soát được các yếu tố rủi ro đó, căng thẳng vẫn là một yếu tố tiên đoán độc lập về sự suy giảm nhận thức.

"Chúng tôi đã biết từ lâu rằng căng thẳng quá mức có thể gây hại cho cơ thể con người và tim mạch, nhưng chúng tôi hiện đang bổ sung thêm bằng chứng cho thấy mức độ căng thẳng quá mức có thể gây hại cho nhận thức", ông Ambar Kulshreshtha, MD, PhD. , phó giáo sư về gia đình và y tế dự phòng và dịch tễ học tại Đại học Emory, Atlanta, Georgia, đồng thời là trưởng nhóm nghiên cứu nói với Medscape Medical News. "Chúng tôi có thể thấy rằng dù có là chủng tộc hay giới tính nào đi chăng nữa, căng thẳng luôn có hại."

Yếu tố rủi ro độc lập

Đối với đề tài này, nhóm tác giả đã phân tích dữ liệu được lấy từ nghiên cứu The REasons for Geographic And Racial Differences in Stroke (REGARDS) (Tạm dịch: Lý do cho sự khác biệt về địa lý và chủng tộc trong đột quỵ (REGARDS)) - một nghiên cứu lấy mẫu là một nhóm thuần tập, dựa trên dân số Hoa Kỳ, gồm những người da đen và da trắng từ 45 tuổi trở lên.

Khi đăng ký tham gia nghiên cứu trong khoảng năm 2003 đến 2007, các đối tượng sẽ hoàn thành một bảng câu hỏi được thiết kế để đánh giá mức độ căng thẳng, và được yêu cầu làm lại một lần nữa khoảng 11 năm sau đó.

Trong số 24.448 người (59.9% nữ, 41,6% người da đen, độ tuổi trung bình là 64) tham gia nghiên cứu, 22,9% cho biết mức độ căng thẳng của họ đã tăng cao.

Những trường hợp bị căng thẳng cao thường có những đặc điểm sau: trẻ hơn độ tuổi trung bình, là nữ giới, người da đen, có thói quen hút thuốc và có chỉ số khối cơ thể cao hơn, đồng thời ít có khả năng có bằng đại học và ít hoạt động thể chất. Họ cũng có thu nhập thấp hơn và có nguy cơ mắc bệnh tim mạch như tăng huyết áp, tiểu đường và rối loạn mỡ máu cao hơn.

Lưu ý: Không có sự khác biệt đáng kể giữa những người da đen và da trắng.

Hậu quả 

Các nhà nghiên cứu cũng tìm thấy mối quan hệ liều lượng - phản ứng, với sự suy giảm nhận thức lớn nhất được tìm thấy ở những người có mức độ căng thẳng cao ở cả hai thời điểm làm khảo sát và những người bị căng thẳng khi điền bảng câu hỏi lần hai (aOR, 1,16; 95% CI, 0,92 – 1,45) so với những người với căng thẳng đã được giải quyết (aOR, 1,03; 95% CI, 0,81 – 1,32) hoặc không có căng thẳng (aOR, 0,81; 95% CI, 0,68 – 0,97).

Cứ một sự thay đổi một đơn vị về mức độ căng thẳng dẫn đến sự tăng 4 đơn vị về nguy cơ suy giảm nhận thức, sau khi điều chỉnh các biến số xã hội học, yếu tố gây nguy cơ mắc bệnh tim mạch, yếu tố lối sống và triệu chứng trầm cảm (aOR, 1,04; 95% CI, 1,02 – 1,06).

Kulshreshtha cho biết, mặc dù nghiên cứu không trực tiếp tiết lộ cơ chế để liên hệ giữa căng thẳng và suy giảm nhận thức, nhưng nó đã chỉ ra rằng căng thẳng là một yếu tố rủi ro có thể tác động đến suy giảm nhận thức.

Kulshreshtha cho biết: “Cứ ba bệnh nhân của tôi thì có một người phải đối mặt với mức độ căng thẳng và lo lắng cao hơn trong vài năm qua. Với tư cách là các bác sĩ lâm sàng, chúng tôi nhận thức được rằng căng thẳng có thể gây ra những hậu quả khôn lường cho tim và các cơ quan khác trong cơ thể, và khi chúng tôi thấy những bệnh nhân lo lắng về vấn đề này, đặc biệt là bệnh nhân cao tuổi, chúng tôi dành thời gian hỏi mọi người về tình trạng căng thẳng của họ và cách họ kiểm soát nó.”

Những người lớn tuổi bị căng thẳng ở mức độ cao có nguy cơ suy giảm nhận thức cao. Nguồn ảnh: hoc11.vn. 

Bình luận thêm 

Nhận xét về nghiên cứu, Bác sĩ Gregory Day, một nhà thần kinh học tại Mayo Clinic ở Florida, Jacksonville, Florida, nói rằng những phát hiện trên đã giúp lấp đầy khoảng trống trong nghiên cứu về căng thẳng và nhận thức.

"Đó là một mối liên hệ quan trọng tiềm tàng mà chúng ta dễ bỏ sót trong thực hành lâm sàng," Day, với tư cách là thành viên của Học viện Thần kinh học Hoa Kỳ, nhưng không tham gia nghiên cứu, cho biết: "Chúng ta đều nhận ra rằng căng thẳng là một trong những tác nhân tác động đến sức khỏe, nhưng có rất ít nghiên cứu tầm cỡ, kỹ lưỡng cung cấp cho chúng ta dữ liệu cần thiết để xác định được tầm quan trọng của nó trong quá trình ra quyết định lâm sàng."

Ngoài điểm mạnh của nghiên cứu là kích thước mẫu lớn và sự điển hình của đa dạng quần thể, Day cho biết, "Một câu hỏi mà họ đã không hỏi trực tiếp là liệu mối liên hệ này có thể khởi nguồn từ một số khác biệt về mức độ căng thẳng hay không? Và câu trả lời từ bài nghiên cứu có lẽ là không, bởi vì có vẻ như khi kiểm soát được yếu tố trên, chúng ta không thấy sự khác biệt lớn về yếu tố rủi ro sự cố giữa các chủng tộc." 

Bài nghiên cứu cũng chỉ ra sự cần thiết của các bác sĩ lâm sàng, đặc biệt là các bác sĩ chăm sóc chính, để sàng lọc bệnh nhân căng thẳng trong các cuộc kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Day cho biết: “Mỗi lần khám là một cơ hội để sàng lọc các yếu tố rủi ro ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ trong tương lai của người đi khám. Ngoài ra, có lẽ việc có một số quy trình đánh giá toàn cầu về mức độ căng thẳng trong sàng lọc là cần thiết."

Xem nguyên văn nghiên cứu tại: 

https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2802090

Nguồn: Medscape. 

PHỔ KHÁNG SINH (2022)