TIẾP CẬN BỆNH NHÂN HO & HO RA MÁU (PHẦN 01)

KHÁI NIỆM VỀ HO – HO RA MÁU

Ho có thể từng hiện diện ở tất cả mọi người và là một cơ chế bảo vệ bẩm sinh giúp loại bỏ nhày nhớt, độc chất hay chất viêm nhiễm khỏi thanh quản, khí quản và phế quản lớn. Ho còn là dấu hiệu của bệnh lý bên trong hay bên ngoài đường thở và phổi, là một chỉ điểm hữu ích cho bác sĩ và bệnh nhân trong quá trình tìm kiếm chẩn đoán bệnh.

Ho được khởi đầu bằng một loạt các hoạt động hô hấp dẫn đến sự tống xuất đột ngột của luồng khí tạo ra âm thanh ho đặc trưng.

Ho: hít thở sâu và nhanh -> đóng nắp thanh môn -> co cơ bụng và cơ hô hấp -> tăng đột ngột áp lực trong màng phổi và lồng ngực -> mở nắp thanh môn và tống xuất khí ra -> pha hồi phục bằng hít vào sâu (áp lực trong lồng ngực có thể tăng lên 40 đến 400 cmH2O).

Ho có thể là chủ ý, không chủ ý hoặc phối hợp cả hai cơ chế. Một phản xạ ho không chủ ý có 3 loại kích thích thường gặp: cơ học, phản ứng viêm và tâm lý. Đa số trường hợp ho do một bệnh lý thực thể, tuy nhiên một số trường hợp do yếu tố tâm lý.

Kích thích hướng tâm của ho bắt nguồn từ các thụ thể ho và được dẫn truyền đến trung tâm thông qua thần kinh số V, IX, X và thần kinh hoành. Những bệnh nhân ho khan, dai dẵng và không rõ nguyên nhân có thể do cơ chế tăng nhạy cảm thần kinh hướng tâm ở đường thở thông qua dự trữ nhiều neuropeptide.

Thần kinh số X không chỉ mang xung động từ thanh quản, khí quản, phế quản, mà còn ở dạ dày và màng phổi. Thụ thể của đường thở hầu hết tập trung ở thanh quản, mật độ ít hơn ở đường dẫn khí gần, và không có ở đường dẫn khí xa.

Thần kinh số IX mang kích thích từ vùng hầu họng, thần kinh số V từ mũi và các xoang cạnh mũi, thần kinh hoành từ vùng màng tim và cơ hoành. Con đường thần kinh vận động thậm chí còn nhiều hơn, không chỉ từ não, thần kinh hoành, mà còn từ các thần kinh ở các cơ gian sườn và cơ hô hấp phụ. 

Cung phản xạ ho có thể bị tổn thương do bệnh lý thần kinh. Sự co cơ hô hấp có thể suy yếu do suy kiệt, tuổi tác và bệnh thần kinh cơ. Ho ra máu là tình trạng máu được tống xuất từ đường hô hấp tại bất kỳ vị trí nào từ phế nang đến nắp thanh môn, lượng máu có thể thay đổi từ đàm dây máu đến ho ra máu lượng nhiều. Ho ra máu có thể có rất nhiều nguyên nhân khác nhau và đa phần trường hợp đều có thể được tìm thấy nguyên nhân gây bệnh. Việc nhận định nguyên nhân và vị trí chảy máu đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc điều trị bệnh.

---