Viêm khớp nhiễm trùng cấp tính là bệnh nhiễm trùng khớp tiến triển trong vài giờ hoặc vài ngày. Nhiễm trùng ở bao hoạt dịch hoặc các mô xung quanh ổ khớp thường do vi khuẩn – ở người trưởng thành trẻ tuổi thường do Neisseria gonorrhoeae.
Các yếu tố nguy cơ
- Có nhiều yếu tố nguy cơ gây nhiễm trùng khớp cấp tính.
- Nguy cơ nhiễm trùng khớp tăng cụ thể ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp và các bệnh tổn thương khớp mạn tính, tiền sử nhiễm trùng khớp, tiêm khớp hoặc có khớp nhân tạo. Bệnh nhân viêm khớp dạng thấp có nguy cơ đặc biệt bị viêm khớp do vi khuẩn (tỷ lệ mắc bệnh từ 0,3 đến 3,0%; tỷ lệ mắc hàng năm 0,5%). Hầu hết trẻ em viêm khớp nhiễm trùng không xác định được các yếu tố nguy cơ.
Căn nguyên của bệnh viêm khớp nhiễm khuẩn cấp tính
- Vi khuẩn xâm nhập vào ổ khớp bằng cách:
· Thâm nhập trực tiếp (ví dụ, chấn thương, phẫu thuật, chọc dịch khớp, côn trùng cắn)
· Lan từ ổ nhiễm trùng kế cận (ví dụ, viêm tủy xương, áp xe phần mềm, vết thương nhiễm khuẩn)
· Lan theo đường máu từ một ổ nhiễm khuẩn ở xa
- Ở người trưởng thành, hầu hết nhiễm trùng khớp cấp tính là do vi khuẩn và được phân loại thành nhiễm khuẩn khớp do lậu cầu và nhiễm khuẩn khớp không do lậu cầu. Sự phân loại này rất quan trọng vì các trường hợp nhiễm khuẩn do lậu cầu ít gây phá hủy cấu trúc khớp hơn. Ở người lớn nói chung, Staphylococcus aureus là nguyên nhân thường gặp nhất gây viêm khớp nhiễm khuẩn. S. aureus kháng methicillin thường gặp hơn trước.
- Neisseria gonorrhoeae đã giảm tần suất như là một nguyên nhân của viêm khớp nhiễm trùng (bây giờ chỉ hơn 1% trường hợp) nhưng nên được xem xét ở người trẻ tuổi có hoạt động tình dục. Nó xảy ra khi N. gonorrhoeae lây lan từ các bề mặt niêm mạc bị nhiễm bệnh mặc dù đôi khi nhiễm trùng không triệu chứng từ bề mặt niêm mạc (cổ tử cung, niệu đạo, trực tràng, họng) qua đường máu. Bệnh nhân thường có nhiễm trùng kết hợp với Chlamydia trachomatis. Các vi khuẩn Streptococcus cũng là nguyên nhân thường gặp, đặc biệt là ở bệnh nhân nhiễm khuẩn nhiều khớp. Những bệnh nhân sử dụng các ức chế miễn dịch (như thuốc ức chế yếu tố hoại tử u hoặc corticosteroid) có thể bị nhiễm khuẩn khớp do các tác nhân ít gặp (như lao, nấm).
- Kingella đã nổi lên như là một nguyên nhân chính của viêm khớp nhiễm trùng ở trẻ nhỏ.
Sinh lý bệnh viêm khớp nhiễm khuẩn cấp tính
- Các tác nhân gây bệnh nhân lên trong dịch khớp và bao hoạt dịch. Một số vi khuẩn (như S. aureus) sản xuất ra các yếu tố độc lực, cho phép vi khuẩn thâm nhập, tồn tại và gây nhiễm khuẩn khớp. Các sản phẩm vi khuẩn khác (ví dụ nội độc tố từ vi khuẩn Gram âm, các mảnh vỡ tế bào, các độc tố từ vi khuẩn Gram dương, các phức hợp miễn dịch được hình thành từ các kháng nguyên của vi khuẩn và các kháng thể người) làm tăng phản ứng viêm.
- Bạch cầu đa nhân xâm nhập vào ổ khớp và thực bào các tổ chức nhiễm trùng. Sự thực bào vi khuẩn gây ly giải bạch cầu đa nhân dẫn đến giải phóng enzym lysosom vào khớp, gây tổn thương màng hoạt dịch, dây chằng và sụn khớp. Vì vậy, các bạch cầu đa nhân vừa là hệ thống phòng thủ chính, vừa là nguyên nhân gây ra tổn thương khớp. Sụn khớp có thể bị phá hủy trong vài giờ hoặc vài ngày.
- Viêm bao hoạt dịch có thể tồn tại dai dẳng ngay cả sau khi nhiễm trùng đã được loại bỏ bằng kháng sinh. Đặc biệt trong trường hợp nhiễm khuẩn khớp do lậu cầu, các mảnh vỡ kháng nguyên từ vi khuẩn có thể làm biến đổi sụn khớp, tạo thành kháng nguyên, cùng với các thành phần của vi khuẩn và phức hợp miễn dịch - miễn.
